Σπηλαιώδης Ναός Άγιου Λουκά

Στην περιοχή Άπελλα, σε μία κατάφυτη πλαγιά που καταλήγει σε μία γραφική και εντυπωσιακή παραλία, υπάρχει ο σπηλαιώδης Ναός του Αγίου Λουκά, καλά κρυμμένος μέσα στα πεύκα. Ένα πανέμορφο, εντυπωσιακό και ιδιόμορφο ξωκλήσι που έχει σκαλιστεί μέσα σε σπηλιά, αν και έχει χάσει πια την αλλοτινή του αίγλη.

Διαθέτει νάρθηκα μονόχωρο και καμαροσκέπαστο, καθώς και έναν εξωνάρθηκα που έχει καταπέσει αλλά όμως είναι εξαίσια κατάγραφος με περίτεχνες τοιχογραφίες που χρονολογούνται στο δεύτερο μισό του 13ου αιώνα. Το δεύτερο ζωγραφικό στρώμα που εικονίζεται στον ημισπηλαιώδη νάρθηκα βρίσκεται σε πολύ καλύτερη κατάσταση.

Μετά από μελέτη αποκατάστασης του μνημείου, διενεργήθηκε το 2002 ανασκαφή στον περιβάλλοντα χώρο από την Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, η οποία έδειξε ότι ο ναός ήταν τμήμα ενός μεγαλύτερου συγκροτήματος.

Μετά την αναστήλωσή του, ο ναός χαρακτηρίστηκε ως «Διατηρητέο Μνημείο» του νησιού. Στο βάθος του σπηλαίου τρέχει ακόμη αγιασμένο νερό, που πιθανόν να ήταν το βασικό αίτιο για να χτιστεί η εκκλησία.